– Vi er litt stolte over at NRK har valt oss ut til å feire hundreårsjubileet for radiogudstenesta, seier Lars-Ivar Gjørv.
Han er frivillig i Randesund kyrkjelyd, som er blant dei seks ulike kyrkjelydane NRK samarbeider med om gudstenestene som blir sendt på NRK P1+ og NRK1 eller NRK2 kvar søndag. Gjørv er lokal produsent og ein av fleire titals frivillige som jobbar for å få gudstenester frå Søm kirke ut til det norske folket på fjernsyn og radio.
– Vi begynte for halvanna år sidan og erfaringane er svært gode. Vi er jo ein veldig aktiv kyrkjelyd frå før, men radiogudstenestene har mobilisert både frivillige og stab på ein fantastisk måte. Dei har bunde oss endå meir saman, seier Gjørv.
Radiogudstenestene har mobilisert både frivillige og stab på ein fantastisk måte
— Lars-Ivar Gjørv, frivillig og lokal produsent
Dobbel visitas
Søndag 12. januar skal NRK sende jubileumsgudsteneste frå kyrkja i Kristiansand. Då kjem både biskop Stein Reinertsen og kringkastingssjef Vibeke Fürst Haugen på visitas. I tillegg skal både kyrkjekoret og Rabakoret – kyrkja sitt eige barnekor – synge.
– Kva er forventningane til jubileumsgudstenesta?
– NRK bruker å seie at det er dei som er på besøk hos oss. Vi skal jo avhalde ei gudsteneste, som vi alltid gjer. Men eg trur det blir ekstra oppslutning, seier Gjørv.
Han trur at kyrkja, som har plass til rundt 450 menneske, kjem til å bli full. På ein vanleg søndag er det gjerne mellom 200 og 300 gudstenestedeltakarar.
– Kva synest kyrkjegjengarane om å kome på TV?
– Det er eit godt spørsmål, for vi var jo veldig rigga for at ein kan sitte bakarst i kyrkjerommet dersom ein ikkje vil komme på TV. Det har vi avtale med NRK om. Men det er nesten ingen som set seg der. Folk går lenger fram, syng frimodig og kjem på fjernsyn. Det er nesten litt overraskande, men veldig moro, seier Gjørv.
Folk går lenger fram, syng frimodig og kjem på fjernsyn
— Lars-Ivar Gjørv
Set pris på kyrkjerommet
Kringkastingssjef Vibeke Fürst Haugen ser fram til å vere med på gudstenesta i Søm kirke.
– 100 år er ikkje småtteri! Når vi markerer 100-årsjubileum for eit av tilboda våre, synest eg det er heilt naturleg å delta, seier ho.
Kyrkjebesøket blir heller ikkje eit reint rutinemessig representasjonsoppdrag:
– Eg set pris på kyrkjerommet, preika, musikken og fellesskapet, seier kringkastingssjefen til Vårt Land.
– Kjem NRK til å halde fram med å sende regelmessige gudstenester i framtida?
– Ja, vi har ingen planar om å slutte med det, seier Haugen.
Samtidig trur ho at både kringkastinga og gudstenestene vil ha behov for å utvikle seg i tida framover.
– Eg ønsker alt det beste for vegen vidare, seier ho.
– Viktig for mange
Haugen er tydeleg på at gudstenestene utgjer innhald som mange lyttarar og sjåarar set stor pris på frå NRK. Ho meiner at radiogudstenestene både har vore, og framleis er, viktig for mange. Dei er samtidig ein del av samfunnsoppdraget til NRK.
– NRKs rolle er å spegle samfunnet, historia og kulturen i Noreg, inkludert den religiøse arven vår. Derfor tenker eg at det er heilt naturleg at gudstenesta er den lengstlevande tradisjonen vi har, seier ho.
Dei regelmessige TV-sendingane statskanalen starta med i 2022 gir ikkje nødvendigvis høgare brukartal, men auka tilgjengelegheit, blant anna for personar med nedsett høyrsel. Gjennom gudstenestene på NRK kan dei som ønsker det, ta del i fellesskapet, sjølv om dei av ulike grunnar ikkje kan ta seg fram til ei kyrkje og delta fysisk.
Haugen minner om at dei som ikkje ønsker å høyre eller å sjå gudstenester, lett kan finne anna innhald i den store kanalbreidda til NRK, både på radio, TV, podkast og nett. Dei seinare åra har NRK også laga eit meir mangfaldig innhald om tru, religion og livssyn. I denne miksen er gudstenesta komen for å bli.
– Vi forsøker heile tida å tilpasse innhaldet vårt til tida vi lever i og til behova og medievanene til publikum. Det er fleire grunnar til at vi tilbyr gudstenester. I tillegg til at vi meiner det er ein del av oppdraget vårt, opplever mange at kyrkja er ein samlingsstad der ein kan oppleve fellesskap i urolege tider, seier kringkastingssjefen.
– Ein institusjon i Noreg
NRKs prosjektleiar Gudbjørn Bondhus har dei seinaste åra styrt gudstenestesatsinga i statskanalen. Han meiner òg at radiogudstenestene, som sidan 2022 også blir sendt på fjernsyn, er eit godt supplement for dei som ikkje får til å gå i kyrkja sjølve. Den første i sitt slag blei sendt frå Oslo domkirke, dåverande Vår Frelsers kirke, den 28. desember 1924, med James Maroni som forrettande prest. Dette var året etter at dei første radiosendingane gjekk på lufta i Noreg, fire år etter den første norske demonstrasjonen av den nye teknologien, og ni år før NRK blei etablert.
– Då dei første radiogudstenestene blei sendt for 100 år sidan, måtte alt gå direkte. Då var gudstenester ideelle, fortel Bondhus.
Det tok ikkje lang tid før radiogudstenesta var etablert som «lyden av søndag», like naturleg for den raude helgedagen som lukta av brun saus.
– Radiogudstenesta er ein institusjon i Noreg. Ho har liksom alltid vore der, seier prosjektleiaren.
120.000 lyttarar kvar veke
Oppslutninga om programmet er ikkje like høgt som det var i glansdagane, men tala for ein vanleg søndag er rundt 120.000 lyttarar inkludert TV-sjåarane. Som regel blir gudstenesta sendt direkte, men kan i somme tilfelle få eit seinare sendetidspunkt på grunn av store idrettsarrangement.
– Finst det framleis radiogudstenester om 100 år?
– Det er umogleg å svare på. Men viss gudstenesta klarer å henge med i tida, så vil ho nok ha ei framtid ei god stund til iallfall.
– NRK står ikkje med lua i handa
I Søm kirke gjer dei seg klar til hundreårsfest. Snart skal tonane og orda lyde frå sørlandskyrkja og ut over landet.
– Kva tenker du om at NRK har halde på så lenge som i 100 år med å sende gudstenester ut på eteren, Lars-Ivar Gjørv?
– Det er jo litt til ettertanke at radiogudstenesta er NRKs lengstlevande og framleis gjeldande program. Det overgår både Landbrukshalvtimen og Nitimen, for å seie det sånn, seier Gjørv.
Han synest kringkastingssjef Vibeke Fürst Haugen har vore klar og tydeleg på at NRK speglar breidda av samfunnet og at gudstenesta er ein del av NRKs oppdrag.
– Det at ho kjem hit, stadfester også det. Det synest eg er bra. NRK står ikkje med lua i handa, men har steppa opp og sender med stort frimot, meiner Gjørv.
---
Radiogudstenesta
- Gudsteneste som blir sendt på NRK radio og fjernsyn kvar søndag
- For tida blir gudstenesta sendt på radiokanalen P1+ og tv-kanalane NRK1 eller NRK2
- Den første radiogudstenesta blei sendt frå Vår Frelsers kirke (Oslo domkirke) den 28. desember 1924
- Sidan er det blitt sendt mange tusen gudstenester på radio og fjernsyn
---
